Fark Etmeden Nasıl Manipüle Ediliyoruz?

Kararlarımızı özgürce verdiğimizi düşünüyoruz, ama ya fark etmeden manipüle ediliyorsak ? Sosyal medya , televizyon reklamları , siyaset, hatta dostlarımızla yaptığımız günlük sohbetlerimizden pek çok alanda bizi etkilemek için kullanılan psikolojik tekniklere maruz kalıyorsak ve bunun farkında değilsek ? İşte o az bilinen, hatta farkında olmadığımız bazı beyin yıkama teknikleri ..

TEKRAR ETKİSİ ( IIIsory Truth Effect )

Bir bilgiyi ne kadar çok duyarsak, ona o kadar çok inanırız.. Tekrar edilen tüm mesajlar, gerçek olup olmadığına bakmadan zihnimize yerleşiyor. Markalar, sloganlarını defalarca tekrar ederek bilinçaltımıza işliyor. Siyasetçilerin kitleleri hedef alan vurguları, doğru mu, değil mi diye sorgulamamıza bile fırsat vermeden, beynimizin en dip noktalarına işledikleri sloganları. Aslında net olarak bildiğimiz , doğruluğundan emin olduğumuz bilgiler bile farklı bir şekilde sunulduğunda algımızı değiştirebiliyor. Bilginin nasıl sunulduğundan çok , gerçek içeriğine odaklanmamız gerekiyor.

Sosyal Kanıt ( Social Proof )

Eğer bir yerde uzun kuyruklar varsa , o yerin iyi olduğunu düşünüyoruz. Özellikle Youtube veya sosyal medya platformlarında milyonlarca izlenen içeriklerin onun değerli olduğunu sanmamıza neden olduğu gibi , sadece popüler fikri veya ürünü kitlelerin yorumları ve tavsiyesi nedeniyle kabul etme , alma dürtüsü gibi. Farklı kaynakları araştırıp bilgi alarak, algoritmaların bizi yönlendirmesine izin vermeyerek belki bir nebze baş edilebilir görünüyor. Farklı beyin yıkama teknikleri ile başa çıkmanın en iyi yolu sorgulamak, araştırmak.

Dil ve İkna Teknikleri

”Sınırlı sayıda, Hızlıca tükeniyor , herkes bunu alıyor” bu tür ifadeler pazarlama teknikleri arasında en bilinen yöntemlerdir. Ürünün popüler olduğunu ve bu sebeple çok sorgulamadan doğru, güvenilir ve tercih edilen olduğuna inandırmak için seçilmiş, sıkça kullanılan ikna teknik terimleridir. Aynı zamanda kelime seçimi ve çerçevelemede en önemli unsur kullanılan kelimelerdir. Çerçeveleme de mesajı nasıl sunduğunuzla ve bu şekilde algıyı nasıl yönettiğinizle ilgilidir.

Örneğin : Ürünün fiyatı yalnızca 99 tl olması, 100 tl yerine ,99 tl denmesi fiyatın cazibesini artırırken algıda seçicilik ,o ürünü ucuza almış olduğunuz düşüncesini sağlıyor.

Çerçeveleme de negatif durumu ,pozitif şekilde çerçevelenmiş haliyle sunulmasıdır. Özellikle sağlık kurumlarında sıkça rastladığımız tedavi %90 etkili sonuçlar vermiştir sloganı, bu tedavi %10 başarısız demekten çok daha olumlu etki bırakmakta ve insanları tedaviye ikna etmektedir.

Yine dil tekniklerinden bugün bitmeden fırsatı kaçırmayın veya son 2 ürün kaldı sloganlarını çoğu zaman mağazaların camlarındaki dev afişlerde görürüz bu da aciliyet duygusu ile hızlı karar verme , sınırlı süre teklif , sınırlı stoklar , insanlara kaybetme korkusu , fırsatı kaçırma korkusu ile düşünmeden yanlış karar almaya ikna eder.

İkili İlişkilerde Manipülasyon

Çağımızın vebaları, ya da baş belaları:)) Love Bombing, ghosting, gaslighting,

Love Bombing : Aşkı bombalamak , Yeni bir ilişkide henüz flört aşamasında partnerin yaptığı aşırı , gereksiz ve yerinde olmayan ilgisidir. Rüya gibi başlar kabus gibi biter, kendinizi özel, vazgeçilmez hissederseniz en başlarda, ancak bu sadece bir tuzaktır, siz bunun aşk olduğunu düşünürsünüz, gerçekten sizi seven biri, sizi bağımlı hale getirmek için değil yanınızda olmak için sever. Gerçek, samimi ilişkiler, karşılıklı güven , doğal bir gelişim gerektirir, acele etmeden yavaşça büyür ve gelişir. Bir şeyin hızlıca parlaması, onun ışığının çabuk sönmesiyle aynı orandadır. Kalıcı olan sakin ve sürekli bir ışıkta gizlidir.

Gaslighting : Gaslighting yapan kişi, karşısındakine sürekli yanlış hatırladığını, olayları abarttığını veya mantıksız davrandığını söyleyerek onu kendi gerçekliğinden uzaklaştırır.

Ghosting : Hiçbir açıklama yapmadan aniden kaybolarak karşı tarafı değersiz , kafası karışmış hissettirmektir. Bir ilişkide her şey yolundayken bir sabah uyanıyorsunuz tüm gün mesaj yok, belki yoğundur diye düşünüyorsunuz, arıyorsunuz kapı duvar, aradan geçen zaman içinde, kendinizi sorguluyorsunuz, Ne oldu? Ne yaptım, bir anda, hiç açıklama olmadan ortadan kayboldu,, hayalet gibi ,hiç var olmamış gibi. Birinin hayatında az veya çok yer aldıysanız kaybolmadan önce en azından dürüst olmalısınız, ”Ghosting ”modern dünyanın en karanlık , en acımasız en yaygın manipülasyonudur.

Bu tekniklerin hepsi ilişkide karşı tarafı kontrol etmek, yönlendirmek ve duygusal olarak bağımlı hale getirmek için kullanılır. Aldanmayın ,özellikle de gençler …..

DUYGUSAL MANİPÜLASYON

Duygular genelde mantıklı düşünceden önce gelir. Şahsen en sevmediğim manipülasyon tekniğidir. Çünkü insanlar sevdiklerini koruma ,onlara faydalı olma duygusu ile hareket ederler. Bilinçli düşünmeyi engelleyerek tamamen en zayıf noktadan hedefi vurmaktır amaç. Hastanelerde ve sağlık sigorta şirketlerinde sıkça kullanılır. Ayrıca ebeveynlerin en zayıf noktası evlatları olması bakımından eğitim kurumlarında da karşımıza çıkar.

Öğrencinin belirli bir programa kaydolması, Çocuğunuzun geleceği için doğru seçimler yapmaya yönlendirilirken bir taraftan velileri daha fazla kaynak harcamaya, ek eğitimler almaya zorlayabilirler.

Örneğin : Bu özel programı alarak çocuğunuzun başarılı olması için çok önemli bir adımdır diye söze başlarlar, halbuki senelik ücreti servet olan bu kolejlerin , o özel programları, ek dersleri duygusal manipüle yöntemi ile veliye kaba tabirle gazlamaya çalışmasıdır. Veliler de çocuklarının geleceğini etkileyeceğini düşündüğü o ek paketleri , biraz da korku ve endişe ile hızlıca karar alarak kabul ederler.

Yine En tehlikeli duygusal manipüle tekniğinin kullanıldığı alan Hastaneler, bu okullardan da tehlikelidir. Çünkü sevdiklerinizin hayatı söz konusudur ve ”bu tedavi hemen başlatılmazsa hastanın hayatının tehlikeye girmesi söz konusudur. Bu ilaç tek çare, bu sizin son şansınız gibi söylemlerle kötü durumdaki hastaya son şans gösterisidir. Yine ne yazık ki özel hastanelerde ve özel doktor muayenelerinde sıkça karşımıza çıkar.

Eğitim ve sağlık alanlarında yapılan manipülasyonu asla haklı bulmuyorum, ticari olarak yapılan ve insan hayatına dokunmayan özellikle küçük esnafın yaptığı masum yöntemlere göre asla etik değil bana göre. Korku, aciliyet, endişe, sevgi gibi güçlü duygulardan yararlanılarak yapılan hiç bir yöntem adil ve etik değildir.

PS. Geçen hafta sonu her zaman gittiğim kafeye uğradım , kahvemi alıp sahilde kısa bir yürüyüş yapmak istedim. Kasadaki barista menüde yeni çıkan bir içeceği önerdi,

”Bunu herkes deniyor, bugün en çok bunu sattık” !! dedi tebessümle, Tamamen bilinçsizce başımı sallayıp siparişi verdim. Gerçekten bunu istemiş miydim? yoksa herkes denediği için mi almıştım, inanın bilmiyorum. Fark etmeden bir seçim yaptığımı fark ettiğim an hayatımızın ipleri bizim mi elimizde yoksa manipülasyon dediğimiz şey gerçekten ikna sanatı mı? Satış tekniği mi ? kelime oyunu mu? diye günün sonunda düşündüm . Gerçekten neyi ben seçiyorum veya neyi bana seçtiriyorlar.

Bu yazının çıkış noktası, Filtre Kahve yerine, manipüle edilerek ,Velvet Mocha Bliss içmemden ibarettir. :))